Κρυόψυξη σπέρματος / ορχικού ιστού
Πολλές συζητήσεις γίνονται γύρω από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και διαβίωσης. Αξιόπιστες μελέτες από διεθνώς αναγνωρισμένα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια, ενοχοποιούν αρκετούς παράγοντες της καθημερινότητας μας για την υγεία μας. Κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, έκθεση σε χημικές ουσίες και ακτινοβολία είναι μερικοί από τους παράγοντες που απειλούν άμεσα την υγεία μας. Πολλοί από αυτούς απειλούν σε μεγάλο βαθμό και την γονιμότητά μας καθώς η εκούσια ή ακουσία έκθεση επιβαρύνει την αναπαραγωγική μας προοπτική.
Λύση σε αυτό τον σύγχρονο προβληματισμό έρχονται να δώσουν οι εξελίξεις στον τομέα της κρυοβιολογίας με την κρυοσυντήρηση σπέρματος για τους άνδρες και την κρυοσυντήρηση ωαρίων για τις γυναίκες. Ειδικά η κατάψυξη σπέρματος έχει κλινική εφαρμογή εδώ και πολλά χρόνια και έχει δώσει τη δυνατότητα σε πολλούς άντρες να αποκτήσουν παιδιά ακόμη και μετά από θεραπείες που προκαλούν μόνιμη ή παροδική απώλεια της γονιμότητας τους.
Ποιοι άντρες μπορούν να επωφεληθούν από την κρυοσυντήρηση σπέρματος;
Ενήλικοι άντρες ή έφηβοι που υπόκεινται σε θεραπεία κατά του καρκίνου.
Οι αλματώδης προσπάθειες των τελευταίων χρόνων για την έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση του καρκίνου έχουν παρατείνει όχι μόνο την βιωσιμότητα του ασθενή αλλά και τον προσανατολισμό στη στάση ζωής του πέρα από τη θεραπεία. Τα διάφορα θεραπευτικά σχήματα για την αντιμετώπιση του καρκίνου (χημειοθεραπεία, χρήση ακτινοβολίας, χειρουργική επέμβαση) μπορούν να δράσουν αρνητικά στους όρχεις (τον πρωτογενή τόπο παραγωγής σπέρματος) επηρεάζοντας έτσι όχι μόνο την σπερματογένεση αλλά και την σεξουαλική λειτουργία του ασθενή (μειωμένη λίμπιντο, παλίνδρομη εκσπερμάτιση και στυτική δυσλειτουργία). Η κρυοσυντήρηση σπέρματος πριν την έναρξη της θεραπείας εξασφαλίζει τη διατήρηση της γονιμότητας και δρα καταλυτικά στην καλή ψυχολογία του ασθενή.
Ενήλικοι άντρες ή έφηβοι που υπόκεινται σε θεραπεία η οποία μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγική τους ικανότητα
Υπάρχουν θεραπευτικές αγωγές οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεάσουν την γονιμότητα ενός άντρα για αρκετά μεγάλο διάστημα. Η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (π.χ. για μεταμοσχεύσεις οργάνων ή για ασθένειες όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα) είναι γνωστό πως επηρεάζουν αρνητικά την ομαλή λειτουργία της σπερματογένεσης. Ενόψει τέτοιων θεραπευτικών σχημάτων ο ασθενής οφείλει να ενημερωθεί για το ενδεχόμενο της παροδικής πτώσης της ποιότητας του σπέρματος του και κυρίως για την δυνατότητα κρυοσυντηρήσης του, πριν την έναρξη της θεραπείας.
Άντρες που υπόκεινται σε χειρουργική επέμβαση
Χειρουργική επέμβαση στον όρχι (π.χ. για κιρσοκηλη), τον προστάτη ή την ουροδόχο κύστη, για οποιαδήποτε αίτια, μπορεί να προκαλέσει μόνιμες ή παροδικές αλλαγές στην αναπαραγωγική λειτουργιά του ασθενή. Επιπρόσθετα μπορεί να τον επιβαρύνει με κάποιο βαθμό στυτικής δυσλειτουργείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνεται η κατάψυξη σπέρματος πριν το χειρουργείο, ειδικά όταν ο ασθενής είναι νέος και άτεκνος ή βρίσκεται σε διαδικασία υποβοήθησης για τεκνοποίηση, διασφαλίζοντας έτσι τον ασθενή για οποιοδήποτε ενδεχόμενο επιπλοκής σε σχέση με την αναπαραγωγική του υγεία.
Άντρες με έκθεση σε χημικές ουσίες
Η επαγγελματική αλλά και ερασιτεχνική χρήση χημικών ουσιών και κυρίως φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, είτε σε επίπεδο παραγωγής είτε σε επίπεδο εφαρμογής (καλλιεργητές γης, γεωπόνοι, κηπουροί) αποτελούν έναν ακόμα επιβαρυντικό παράγοντα στην αντρική γονιμότητα . Πιο επιτακτική είναι η ανάγκη σε άτομα που γνωρίζουν ότι πρόκειται να εκτεθούν σε κάποιο παράγοντα τοξικό όπως στρατιώτες πριν από κάποια άσκηση, αστυνομικοί, εργάτες σε εργοστάσια επεξεργασίας προϊόντων πετρελαίου, χρωστικών κ.α. Επίσης υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο, άνθρωποι που έχουν καθημερινά έντονη έκθεση των όρχεων σε υψηλές θερμοκρασίες με τη συνεχή καθιστική στάση (οδηγοί φορτηγών, ταξί, υπαλλήλων γραφείου), να μειώνουν την αναπαραγωγική τους δυνατότητα. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η κατάψυξη σπέρματος ωφελεί και προλαμβάνει από καταστάσεις που πιθανόν να φέρουν κάποιο βαθμό δυσκολίας σε επικείμενες προσπάθειες τεκνοποίησης.
Άντρες με ιστορικό ολιγοασθενοσπερμίας
Τις τελευταίες δεκαετίες η τάση των ανθρώπων να δημιουργήσουν οικογένεια αργότερα στη ζωή, εντείνει την ανάγκη διατήρησης της γονιμότητας τους. Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη στους άντρες όπου υπάρχει ιστορικό χαμηλής ποιότητας σπέρματος. Με τη κρυοσυντήρηση, οι νέοι άνδρες με διαπιστωμένη υπογονιμότητα μπορούν να διασφαλίσουν την αναπαραγωγική τους δυναμική σε όποια ηλικία και αν αποφασίσουν να κάνουν οικογένεια, κάτι που ισχύει και για όλους τους άντρες που δεν επιθυμούν βραχυπρόθεσμα τη δημιουργία οικογένειας.
Η διαδικασία της κρυοσυντήρησης σπέρματος
Η διαδικασία είναι σχετικά απλή και ξεκινά με τη συλλογή σπέρματος με αυνανισμό. Ακολουθεί έλεγχος και η επεξεργασία του δείγματος όπου μια πρώτη ανάλυση θα προσδιορίσει την ύπαρξη κινητών σπερματοζωαρίων. Μετά από επεξεργασία με ειδικά κρυοπροστατευτικά υλικά το δείγμα περνά από διαδικασία σταδιακής μείωσης της θερμοκρασίας μέχρι τους -196οC (θερμοκρασία όπου σταματούν όλες οι γνωστές βιολογικές λειτουργίες του κύτταρου) και φυλάσσεται σε δοχεία υγρού αζώτου ειδικά διαμορφωμένα για το σκοπό αυτό. Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας η λήψη σπέρματος γίνεται χειρουργικά από την επιδιδυμίδα (PESA) ή τον όρχι (TESE).
Η κρυοσυντήρηση σπέρματος, ως μέσο για τη διατήρηση της γονιμότητας στους άντρες είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, εύκολη, ανώδυνη και χωρίς σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις. Επομένως θα πρέπει να δίνεται ως δυνατότητα επιλογής, ειδικά σε περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη την οικογένεια τους. Η ενημέρωση και μόνο μπορεί να εξασφαλίσει την πατρότητα σε πολλούς άντρες και τους δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσουν δικά τους βιολογικά παιδιά ακόμα και κάτω από συνθήκες που φέρουν παροδική η και μόνιμη στείρωση.
Επεξεργασία ορχικού ιστού
Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας, γίνεται βιοψία όρχεως κατά την οποία λαμβάνονται πολλαπλά ιστοτεμαχίδια και από τους δύο όρχεις του συζύγου προκειμένου να διαπιστωθεί η παρουσία σπερματοζωαρίων. Στα δείγματα που θα βρεθούν σπερματοζωάρια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την γονιμοποίηση των ωαρίων της συζύγου.
Λήψη ορχικού ιστού με την μέθοδο της λεπτής βελόνης (FNA )
Σε περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας ή σε περιπτώσεις όπου ο σύζυγος αδυνατεί να παράγει σπέρμα την ημέρα της ωοληψίας είναι δυνατή η συλλογή σπερματοζωαρίων απευθείας από τον όρχι.Κατά την διαδικασία αυτή χορηγείται στον σύζυγο ήπια νάρκωση (μέθη) και με την χρήση πολύ λεπτής βελόνης αναρροφώνται σπερματοζωάρια από τον όρχι.Η ίδια μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις περιπτώσεις που το γενετικό υλικό των σπερματοζωαρίων παρουσιάζει μεγάλη συχνότητα θραυσμάτων (DFI).
Κατάψυξη ορχικού ιστού
Η διάγνωση της αζωοσπερμίας πολυ συχνά συνοδεύεται από την διαδικασία της βιοψίας όρχεων. Κατα την διαδικασία αυτή λαμβάνονται συνήθως πολλαπλά ιστοτεμαχίδια από τους όρχεις προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν ώριμα σπερματοζωάρια στους όρχεις. Τα ιστοτεμαχίδια υποβάλλονται σε ειδική επεξεργασία και στην συνέχεια εξετάζονται με την βοήθει μικροσκοπίου για την παρουσία σπερματοζωαρίων. Στην περίπτωση που βρεθούν σπερματοζωάρια αυτά καταψύχονται προκειμένου να χρησιμοποιηθούν κάποια στιγμή στο μέλλον για την επίτευξη εγκυμοσύνης με την μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η μέθοδος της κρυοσυντήρησης σπερματοζωαρίων εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και χρονια. Ειδικά δε για ορχικά σπερματοζωάρια θεωρείτε επίσης ιδιαίτερα αποτελεσματική με εξαιρεση ίσως μόνο κάποιες βαρίές περιπτώσεις μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας όπου τα σπερματοζωάρια είναι σπάνια και με βαριές μορφολογικές και λειτουργικές αλλοιώσεις. Σε αυτές μόνο της περιπτώσεις η κρυοσυντήρηση των ορχικών σπερματοζωαρίων φαίνεται να έχει περιορισμένο όφελος.
